اثر تراکم کشت بر رواناب، رسوب و عملکرد محصول نخود دیم (مطالعه موردی: ایستگاه تحقیقات حفاظت خاک تیکمه داش)

فرسایش خاک و ایجاد سیل از اساسی¬ترین معضلات زیست محیطی، کشاورزی و تولید غذا در جهان است که اثرات مخربی بر تمامی اکوسیستم¬های طبیعی و تحت مدیریت انسان دارد. تحقیق حاضر با هدف بررسی اثر تراکم کشت بر رواناب، رسوب و عملکرد محصول نخود دیم در ایستگاه تحقیقات حفاظت خاک تیکمه داش با استفاده از کرت¬های آزمایشی اجرا شد. برای این منظور طرحی در قالب کرت های خرد شده در زمان و بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 سطح تراکم کشت نخود (30، 35 و 40 کیلوگرم بذر در هکتار) با رقم کشمشی، در 3 تکرار به صورت کشت مرسوم در منطقه توسط دیسک در 17 فروردین سال 92 انجام شد. در طول فصل زراعی، مقدار رواناب و رسوب تولیدی به ترتیب با روش های حجم سنجی و فیلتراسیون اندازه گیری شدند. همچنین در هنگام نمونه گیری برخی ویژگی های فرعی محصول نظیر میانگین درصد پوشش آسمانه محصول، علف های هرز و ارتفاع گیاه و پس از رسیدگی فیزیولوژیکی، عملکرد بیولوژیکی، عملکرد دانه، ارتفاع بوته، شاخص برداشت و وزن صد دانه نیز اندازه گیری شدند. تحلیل آماری نتایج با استفاده از نرم افزار mstatc انجام شد. نتایج نشان داد که اثر اصلی تراکم کشت و زمان نمونه گیری بر میزان رواناب و رسوب در سطح احتمال 1% معنی دار، اما اثر متقابل آن ها بر مقدار رواناب غیرمعنی دار ولی بر مقدار رسوب در سطح احتمال پنج درصد معنی دار شد. همچنین اثرات اصلی و متقابل تراکم کشت و زمان نمونه گیری بر درصد تاج پوشش گیاهی در سطح احتمال 1% معنی دار شد. حداقل میزان رواناب و رسوب در تراکم 40 کیلوگرم بذر در هکتار، در زمان نمونه گیری سوم به ترتیب 9/421 لیتر در هکتار و 45/2 کیلوگرم در هکتار، و حداکثر میزان رواناب و رسوب در زمان نمونه گیری اول و در تراکم 30 کیلوگرم بذر در هکتار به ترتیب 1550 لیتر در هکتار و 53/31 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. همچنین نتایج نشان داد که میزان رواناب و رسوب به ترتیب در زمان اول نمونه گیری 08/2 و 71/3 برابر بیشتر از زمان دوم و 56/2 و 51/5 برابر بیشتر از زمان سوم نمونه گیری بود. همچنین نتایج تجزیه آماری مربوط به عملکرد و اجزاء عملکرد نشان داد که اثر تراکم کشت بر عملکرد دانه و اجزاء عملکرد گیاه نخود در شرایط دیم منطقه معنی دار بوده و با افزایش تراکم کشت از 30 به 40 کیلوگرم بذر در هکتار، عملکرد دانه افزایش یافت. پیشنهاد می شود در شرایط مشابه منطقه مورد مطالعه تراکم 40 کیلوگرم بذر در هکتار را به کار ببرند.